"Dee loopt daar. Ik zie dem lopen. Het boek is van dem. Ik geef het boek aan dem. Ik geef dem het boek. Het is dijr boek."
Let op: Hier is “dee” een voorbeeld, er bestaan meer neopronouns dan “dee”.
Wat betekenen deze voornaamwoorden waar ik nog nooit van gehoord heb?
Dit betekent dat, wanneer je naar mij verwijst met een persoonlijk voornaamwoord in plaats van mijn naam, dat je dan de voornaamwoorden gebruikt. Mogelijk heb je een ingekorte verzameling voornaamwoorden gekregen, zoals “dee/dijr”, maar totaal zijn er in het Nederlands 5 vervoegingen te onderscheiden waarvan er een aantal samen kunnen vallen. Dus zoals “hij/zijn” verwijst naar “hij/hem/hem/hem/zijn”, verwijst “dee/dijr” naar “dee/dem/dem/dem/dijr”. Als Isa het voornaamwoord “dee” gebruikt kun je dus bijvoorbeeld “Isa ging naar de bibliotheek” zeggen, of “Dee ging naar de bibliotheek”.
De term “neopronouns” (nieuwe voornaamwoorden) wordt gebruikt om voornaamwoorden aan te duiden die in de 19e, 20e of 21e eeuw opgekomen zijn. De meeste zijn minder nieuw dan je misschien zou denken.
Vaak maken mensen een aanname over het gender op basis van de naam of het uiterlijk van een persoon. Deze aannaames worden vervolgens toegepast op welke voornaamwoorden en aanspreekvormen voor de persoon gebruikt worden.
Deze aannames zijn niet altijd correct, en het maken van de aanname kan een ongewenst signaal sturen: dat mensen er op een bepaalde manier uit moeten zien en zich op een bepaalde manier moeten gedragen om hun gender uit te dragen.
Als iemand dijr voornaamwoorden met je deelt, dan is dit bedoeld om deze cultuur van aannames aan de kaak te stellen, en om je te laten weten welke woorden je kan gebruiken om naar diegene te verwijzen.
Net als dat we onze naam hebben, hebben we een verzameling voornaamwoorden waar we graag mee naar verwezen worden. De naam of voornaamwoorden die iemand gebruikt duiden niet noodzakelijk op het gender of andere identiteiten van de persoon. Namen en voornaamwoorden zijn publiek bekend, omdat ze deel zijn van de taal waarin we met elkaar communiceren. Identiteiten zijn meer prive - veel mensen delen hun gender (of afkomst, of seksuele voorkeur) niet proactief met kennisen of onbekenden.
Een persoon die “dee” gebruikt kan een man of vrouw zijn, of beide, geen van beide, of nog anders. Het voornaamwoord zelf duidt niet noodzakelijkerwijs op gender, ondanks dat er cultureel een verbinding bestaat tussen sommige voornaamwoorden en genders. Het gebruik van de correcte voornaamwoorden kan een belangrijke validatie van iemands identiteit zijn, maar het delen van je voornaamwoorden is geen uitnodiging om persoonlijke vragen te stellen.
Zeker in het geval van mensen die zich niet in het hokje man of vrouw thuisvoelen, of die bij hun geboorte door de maatschappij in het verkeerde hokje geplaatst zijn, kan het gebruiken van de verkeerde voornaamwoorden kwetsend zijn. Welke voornaamwoorden de juiste zijn, kunnen van persoon tot persoon verschillen. Het gebruik van iemands correcte persoonlijke voornaamwoorden zijn deel van een respectvolle omgang, net als bijvoorbeeld het correcte gebruik van iemands naam.
Als iemand de “dee/dijr” voornaamwoorden gebruikt dan betekent dat dat in het algemeen in de derde persoon naar dem verwezen wordt met het voornaamwoord “dee”:
“Dee loopt daar. Ik zie dem lopen. Het boek is van dem. Ik geef het boek aan dem. Ik geef dem het boek. Het is dijr boek.”
Merk op dat mensen soms meerdere verzamelingen voornaamwoorden gebruiken, en dit soms kan verschillen afhankelijk van de situatie, net als dat mensen soms een andere roepnaam gebruiken dan in formele situaties, of een artiestennaam hanteren. Bij twijfel kun je altijd vragen waar iemand zich prettig bij voelt.
En jij?
Je kan je eigen voornaamwoorden delen met behulp van een link. Hieronder vind je links voor de meest gebruikte Nederlandse voornaamwoorden.
Deze website bevat verder informatie en uitleg over het gebruik van voornaamwoorden, voorbeelden, en andere informatie over gender-inclusief taalgebruik.